ابزارهای مدیریت استراتژیک

برای مدیریت استراتژیک کسب و کار خود چه اندیشه ای دارید؟!
اندیشه ها و ایده های مدیران ارشد و  کارآفرینان نقشی کلیدی در فرآیند مدیریت استراتژیک کسب و کارها ایفا می نمایند. امّا کافی نیستند! در این نوشتار شما را با چند ابزار دست به نقد و کاربردی برای پیاده سازی این اندیشه ها آشنا نماید! به عبارت دیگر ابزارهای پیاده سازی مدیریت استراتژیک و دستیابی به Vision و Mission را به شما آموزش دهیم! در این نوشتار دو ابزار فوق العاده را که با هم ۲۶ سال اختلاف سن دارند را معرفی می نماییم. یکی از ابزارها هم سن بسیاری از مدیران و کارآفرینان جوان است و ۳۴ سال عمر دارد و دیگری به رقم ۸ ساله شدنش، نسبتا فراگیر و شناخته شده می باشد:
– ابزار SWOT – معرفی شده توسط Heinz Weihrich در سال ۱۹۸۲
– ابزار Business Model Canvas – معرفی شده توسط Alexander Osterwalder در سال ۲۰۰۸

هر دوی این ابزارها فلسفه مشترکی دارند! ضعف ها و قوت های خودت را بشناس… از فرصت ها و تهدیدهایی که محیط بیرونی خرد و کلان پیش روی تو قرار می دهند آگاه باش… سپس استراتژی های خودت را فرموله (طراحی) کن! درست مثل یک فرمانده در میدان جنگ

ابتدا با ابزار SWOT بیشتر آشنا می شویم..

روش SWOT که با نام تحلیل سوات هم شناخته می‌شود یکی از ابزارهای برنامه ریزی استراتژیک است که برای ارزیابی وضعیت داخلی و خارجی یک سازمان استفاده می‌شود. اس دبلیو اُ تی در انگلیسی سرحرف کلمات قوت (Strength)، ضعف (Weakness)، فرصت (Opportunity) و تهدید(Threat) است. از این روش علاوه بر برنامه ریزی راهبردی بطور کلی در تحلیل وضعیت سازمان‌ها استفاده می‌شود. در واقع این تحلیل را باید ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی درونی سازمان بدانیم، پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک و همین‌طور بازاریابی است. این تحلیل را علاوه بر SWOT در برخی متون مدیریتی به صورت TOWS نیز آورده‌اند. برخی منابع هاینز وایهریش را به عنوان مبدع این مدل معرفی کرده اند و برخی آلبرت هامفری را ارائه دهنده این مدل می دانند. کنت اندروز نیز در برخی منابع بع عنوان اولین ارائه دهنده این مدل معرفی شده است! در واقع بر سر مالکیت معنوی این مدل هنوز هم اجماعی وجود ندارد چرا که در زمان معرفی و معروف شدن این مدل، گویا هیچکس زحمت ارائه یک مقاله رسمی علمی در این خصوص را به خود نداد!

البته اینکه مدل SWOT را هرکس که ابداع نموده باشد، در کاربرد آن تفاوتی ندارد. چرا که در واقع روش تجزیه و تحلیل SWOT به شکل نظام‌یافته هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید‌ها را که شناسایی شده اند مورد تحلیل قرار داده و استراتژی‌های متناسب با موقعیت را منعکس می‌سازد. در مدل SWOT پس از فهرست نمودن هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید که در مرحله قبل شناسایی شده و نوشتن آنها در سلول‌ های مربوطه به خود بر حسب ترتیب امتیاز وزن دار از محل تلاقی هر یک از آنها استراتژی‌های مورد نظر حاصل می‌گردد. بنابراین همواره این ماتریس منجر به چهار دسته استراتژی ST، WT، WO و SO می‌شود.

در ادامه با بوم مدل کسب و کار (Business Model Canvas) بیشتر آشنا می شویم…

بوم مدل کسب و کار که توسط آقای الکس آستروالدر و با مشارکت بیش از ۴۷۰ متخصص در کشورهای مختلف طراحی گردید یک ابزار کارآفرینانه و یک مدل مهم برای مدیریت استراتژیک است که این امکان را فراهم می‌کند تا مدل کسب و کار خود را توصیف و طراحی کنیم و به کمک آن ایده های تازه را گسترش داده یا مدل‌های کسب و کار موجود را بهبود بخشیم.

این ابزار ساده، تصویری و در عین حال بسیار قدرتمند در ۹ بخش، ارکان سازنده‌ هر ‌کسب‌ و کاری را توصیف می‌کند. این بخش‌ها شامل بخش‌(های) مشتریان، ارزش پیشنهادی، کانال(های) توزیع، ارتباط با مشتریان، جریان درآمد، فعالیت‌های اصلی، منابع اصلی، شرکای(تجاری) کلیدی و ساختار هزینه‌ها می باشند. در مدل تکمیلی در اطراف بوم نیروهای محیلی شامل بازار، صنعت، روندهای کلان فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و عوامل اقتصاد کلان نیز با توجه به ارکانی که بر آن ها فشار می آورند اضافه می شوند. یکی از ویژگی‌ های این ابزار امکان استفاده گروهی و به چالش کشیدن مدل کسب‌ و کار شرکت و برنامه ریزی راهبردی برای آینده کسب و کار است.